Meme Kanseri
- Mammogram çekimine 40 yaşında başlanmalı ve hastanın genel sağlığı iyi olduğu sürece mammografi her yıl tekrarlanmalıdır.
- Klinik meme muayenesi 20 ve 30’lu yaşlarda her üç senede bir, 40 yaşından itibaren de her yıl yapılmalıdır.
- Kadınlar memelerinin normalde nasıl göründüğünü ve hissettiğini bilmeli ve fark ettikleri en ufak değişikliği bile doktorlarına bildirmelidir. 20’li yaşlardan itibaren kendi kendine yapılan meme muayenesi de bu amaçla kullanılabilir.
Amerikan Kanser Derneği, aile öyküsü, genetik eğilim ve diğer bazı faktörler nedeniyle artmış risk taşıyan kimi kadınlar için mammografiye ek olarak MRI (manyetik rezonans görüntüleme) ile taranmasını önermektedir. (Bu kategoriye giren kadın oranı nispeten düşüktür. Tüm Amerikan kadın nüfusunun %2’sinden azı.) Doktorunuza tıbbi geçmişiniz ve aile öykünüz hakkında bilgi verin ve daha erken yaşta taramaya başlamaya ya da ek tarama testlerine ihtiyacınız olup olmadığını sorun.
Kalınbarsak / Rektum Polipleri ve Kanseri
50 yaşından itibaren tüm kadın ve erkek hastalar aşağıdaki tarama programlarından birini takip etmelidir.
Polipleri ve Kanseri Tespite Yönelik Testler
- 5 yılda bir fleksibl sigmoidoskopi*, veya
- 10 yılda bir kolonoskopi, veya
- 5 yılda bir çift-kontrastlı baryum lavman grafisi*, veya
- 5 yılda bir BT kolonografi (sanal kolonoskopi)*
* Kolonoskopi dışındaki tarama testlerinde, diğer yöntemlerle şüpheli bulgular tespit edilen kişilere kolonoskopi yapılması gerekmektedir.
Öncelikli Olarak Kanseri Tespite Yönelik Testler
- Her sene dışkıda gizli kan testi**, veya
- Her sene dışkı imünokimyasal test (FIT)**, veya
- Dışkı DNA testi (sDNA) — ne sıklıkla yapılması gerektiği henüz belirsiz**
** Yukarıda bahsedilen testler eve götürülmeli ve birkaç kez yapılmalıdır. Hastanede yalnızca bir kez yapılan testler tarama açısından yeterli değildir. Bu testler pozitif sonuç verirse yine kolonoskopi yapılması gerekmektedir.
Eğer mümkünse erken kanserleri ve polipleri tespit edebilen testler olan kolonoskopi, sigmoidoskopi, çift-kontrast baryum lavman grafisi testleri tercih edilmelidir. Hangi testin size daha uygun olduğu konusunda doktorunuzdan bilgi alabilirsiniz.
Amerikan Kanser Derneği tıbbi geçmişi veya aile öyküsü gibi nedenlerle yüksek risk taşıyan kişilerin yukarıdakindan farklı bir takvimle taranmasını önermektedir. Hangi kolorektal kanser tarama takviminin sizin için en doğrusu olduğunu doktorunuza danışın.
Serviks (Rahim Ağzı) Kanseri
- Tüm kadınlar vajinal cinsel birleşmeye başladıkları tarihten sonraki 3 yıl içerisinde, ancak 21 yaşını geçmeden rahim ağzı kanseri taraması yaptırmalıdır. Tarama normal Pap smear testi ile her yıl daha yeni sıvı-bazlı Pap testi ile 2 yılda bir tekrarlanmalıdır.
- 30 yaşından sonra ardarda 3 Pap smear testi sonucu normal olan kadınlarda tarama sıklığı 2 veya 3 yılda bire azaltılabilir. 30 yaş üzerindeki kadınlarda da normal veya sıvı-bazlı Pap smear ile 3 yılda bir tarama ve ek olarak insan papilloma virüsü (HPV) testi yapılabilir.
- 70 yaş ve üzeri kadınlar eğer ardarda 3 veya daha fazla Pap smear sonucu normal ise ve son 10 yıl içerisinde yapılan Pap smear testi sonuçlarından hiç biri anormal değilse Pap smear yaptırmaya son vermeyi seçebilirler.
- Total histerektomi geçirmiş (rahim ve rahim ağzı alınmış) kadınlar eğer cerrahi rahim ağzı kanseri veya erken-kanser tedavisi için yapılmamışsa Pap smear yaptırmamayı tercih edebilirler. Rahimi alınmış ancak rahim ağzı alınmamış kadınlar Pap smear testi yaptırmaya devam etmelidirler.
Tıbbi geçmişleri nedeniyle bazı kadınların farklı bir tarama takvimini takip etmeleri gerekebilir. Bu konuda lütfen doktorunuzdan bilgi alın.
Endometriyum (Rahim) Kanseri
Amerikan Kanser Derneği menopoz yaşına gelen tüm kadınların endometriyum kanserinin riskleri ve belirtileri hakknda bilgilendirilmesini önerir. Menopoza girdikten sonra görülebilecek tüm beklenmedik kanama ve noktalanma tarzı kanamalar doktora bildirilmelidir.
Tıbbi geçmişleri nedeniyle kimi kadınların endometriyum biyopsisi yaptırması gerekebilir. Lütfen tıbbi geçmişinizi doktorunuzla gözden geçiriniz.
Prostat Kanseri
Amerikan Kanser Derneği prostat kanseri taraması yaptırıp yaptırmamaya karar vermek için erkeklerin doktorlarıyla görüşmelerini ve bilgilendirilmiş bir karar vermelerini önerir. Araştırmalar henüz prostat kanseri taraması yaptırmanın olası faydalarının test yaptırmanın ve tedavinin neden olabileceği risklerden fazla olduğunu gösterememiştir. Amerikan Kanser Derneğinin görüşü, erkeklerin tarama ve tedavinin olası risk ve faydaları hakkında bilgi almadan tarama testi yaptırmamaları yönündedir.
(ç.n. Prostat kanseri taraması konusunda Amerikan Kanser Derneği’nin önerileri ile Amerikan Üroloji Birliği’nin önerileri farklılık göstermektedir. Hangi stratejiyi izlemenin sizin için doğru olduğuna karar vermek için lütfen üroloji uzmanınızla görüşün.)
50 yaşından itibaren tarama testi yaptırmanın sizin için doğru olup olmadığına karar vermeden önce doktorunuzla taramanın fayda ve zararları hakkında konuşmanız önerilir. Eğer babanız veya erkek kardeşlerinize 65 yaşından önce prostat kanseri tanısı konduysa doktorunuzla bu konuşmayı 45 yaşında (genel nüfus için tavsiye edilenden 5 yıl daha önce) yapmanız önerilir.
Eğer test yaptırmaya karar verirseniz kan PSA seviyenize ve tercihen parmakla rektal muayene yapılmalıdır. Daha sonra ne sıklıkla PSA değeri ölçtürmeniz gerektiği PSA seviyenize göre belirlenecektir.
Kanser-ilişkili Check-up
20 yaş ve üstünde periyodik sağlık muayenesi (check-up) yaptıran hastalarda kanser-ilişkili check-up sağlık rehberlik hizmeti ve kişinin yaş ve cinsiyetine göre tiroid, ağız boşluğu, cilt, lenf düğümleri, testis ve yumurtalıkların ve kanser öncüsü olmayan diğer selim sağlık problemlerinin araştırılmasını içerir.
Sağlığınızın Kontrolünü Elinize Alın ve Kanser Riskinizi Azaltın
- Sigara ve diğer tütün ürünlerinden uzak durun.
- Sağlıklı bir vücut ağırlığını idame ettirmeye gayret edin.
- Düzenli fizik aktivite ile hareketli kalın.
- Bol sebze ve meyve tüketerek sağlıklı beslenin.
- Alkol tüketiminiz azaltın.
- Cildinizi koruyun.
- Kendi ve aile tıbbi geçmişiniz ve riskleriniz hakkında bilgi sahibi olun.
- Düzenli aralıklarla check-up ve kanser tarama testlerinizi yaptırın.