Kimler glutensiz diyet yapmalıdır?
Çölyak hastalık tanısı konmuş veya gluten hassasiyeti olduğu düşünülen kişiler glutensiz diyet yapmalıdırlar. Çölyak hastalığı, vücudun kimi besin maddelerini parçalama yetisini etkiler. Çölyak hastaları gluten içeren besinleri tükettiklerinde rahatsızlanırlar. Çölyak hastalık tanısı konulmuş kişiler yaşam boyu glutensiz beslenmelidirler.
Çölyak hastası olabileceğinizi düşünüyorsanız, hastalıkla ilgili tetkikler yapılana kadar glutensiz diyete başlamamalısınız. Yaptığınız diyet test sonuçlarınızı etkileyebilir.
Günümüzde çölyak hastalığı olmayan pek çok kişi de glutensiz diyet yapmaktadır. Glutensiz diyet yapmanın çölyak hastası olmayanlar için de pek çok yararı olabilir. Ancak glutensiz diyet yaparken ihtiyacınız olan besin öğelerinden bazılarını yeterince alamayabilirsiniz. Glutensiz diyet yapmayı düşünüyorsanız doktorunuza veya beslenme uzmanınıza bunun sizin için uygun bir beslenme biçimi olup olmadığını danışmanızda yarar var.
Glutensiz beslenmeye nasıl başlanır?
Glutensiz beslenmeye başlamadan önce, konuyla ilgili tecrübesi bir doktor veya beslenme uzmanıa danışmanızı öneririz. Danışmanınız:
- Hangi gıdaları tüketip hangilerinden kaçınmanız gerektiğini öğretir,
- Öğünlerinizi dengeleyerek ihtiyanıcınız olan tüm besin öğelerini tüketmenize yardımcı olur,
- Size glutensiz tarifler verebilir,
- Favori gıdalarınıza (makarna, kurabiye, vs.) glutensiz alternatifler sunabilir.
Sayıları giderek artan glutensiz beslenme gruplarından da tavsiyeler alabilirsiniz. Internet üzerinde glutensiz beslenmeye adanmış pek çok grup bilgi paylaşmaktadır. Bu gruplara ulaşmak için glutensiz beslenme veya glutensiz diyet gibi anahtar kelimeler kullanarak arama yapabilirsiniz.
Glutensiz beslenmeye çalışmak başta oldukça zor gibi görünse de zaman içerisinde ve biraz pratik ve tecrübeyle giderek kolaylaşacaktır.
Hangi besinleri tüketebilirim?
Gluten içermeyen ve yenilmesinde sakınca olmayan gıdaları şu şekilde özetlemek mümkündür:
- Pirinç, mısır, patates, kinoa, darı, karabuğday ve soya fasülyesi
- Yukarıda saydıklarımızdan yapılmış özel unlar (glutensiz olarak etiketlenmiş olmalı)
- Sebze ve meyveler
- Et ve yumurta
- Şarap ve damıtılmış alkollü içecekler (rom, tekila, vodka, viski gibi)
- Süt, peynir ve diğer süt ürünleri de glutensiz olmakla birlikte, çölyak hastalığı olan pek çok kişi, özellikle glutensiz diyete yeni başladıklarında bu gıdalarla sorun yaşamaktadır. Konunun uzmanları çölyak hastalığı olan kişilere en azından glutensiz diyetin başlangıcı süresince (barsaklar iyileşirken) süt ve süt ürünlerinden de kaçınmalarını önermektedirler.
Hangi gıdalardan kaçınmalıyım?
Buğday, çavdar ve arpadan yapılmış tüm gıdalardan kaçınmak gereklidir. Yulaf tüketip tüketemeyeceğinizi doktorunuza danışabilirsiniz.
Pek çok hazır besin gluten içerebilir. Örnek vermek gerekirse:
- Un, ekmek, kraker, bisküvi, kek, pasta, hazır kek karışımları
- Makarna, hamurişleri, kahvaltılık gevrekler
- Çeşitli sos ve baharatlar, sürülebilir ürünler, salata sosları, hazır çorbalar, harçlar
- İşlem görmüş et ürünleri ve et yerine kullanılan besinler (vejetaryen burger, soya eti gibi)
- Bira ve arpa sirkeleri
Glutensiz beslenirken hazır gıdaların etiketlerini okumayı alışkanlık haline getirmekte yarar vardır. Etiketinde glutensiz ibaresi bulunan ürünleri tüketmekte genel olarak sorun yoktur. Genel bir kural olarak buğday ve türevlerini içeren besinler tüketilmemelidir. Eğer bir hazır besin ürününün gluten içerip içermediği konusunda kararsız kalırsanız ürün ambalajında bulabileceğiniz müşteri hizmetleri hattını arayarak üretici şirket ile temasa geçebilirsiniz.
Reçeteli ve reçetesiz kimi ilaçlar, gıda takviyeleri ve vitaminler de eser miktarda gluten içerebilir. Bu az miktardaki gluteni tüketmek genel olarak sorun teşkil etmez, ilaçlarınız daha önce kullandığınız şekilde kullanmaya devam edebilirsiniz.
Vitamin almama gerek var mı?
Gluten hassasiyeti veya çölyak hastalığı nedeniyle sindirim sisteminiz kimi besin öğelerini yeterince iyi ememiyor olabilir. Gereği halinde doktorunuz size vitamin veya takviyeler önerebilir.
Dışarıda yemek yiyebilir miyim?
Elbette. Günümüzde pek çok işletme glutensiz menü seçenekleri sunmaktadır. Siz yine de dışarıda yemeğe çıktığınızda glutensiz diyet yaptığınızı servis elemanına belirtin. Bu şekilde yiyeceğiniz hazırlanırken azami özen göstereceklerdir.
Çocuğum glutensiz diyet yapıyorsa nelere dikkat etmeliyim?
Çocuğunuzun glutensiz diyet yapmak zorunda olduğunu bakıcılarına, öğretmenlerine ve okuluna bildirin. Hangi gıdaları tüketip tüketemeyeceği konusunda onları bilgilendirin.